Wonté pèdi, hadi gannyé

     Mi on tipawòl, enpé tann an bouch a fanmi a yo lè yo té jenn. Pouki ?

     « Wonté pèdi, hadi gannyé » sé on pawòl granmoun té ka itilizé onlo pou di :

Pou rivé adan lavi, fò nòz vansé.

     Pou vré, lawont pé pa méné p’on koté. Sé an zékal i ka fè rantré. I ka toufé moun ki ka kité’y pran lanmen asi yo. I toujou ka mété on « si tèl biten rivé » an lèspri a yo kifè yo pé pa vwè douvan yo. I ka méné yo é opozé yo pran désizyon o fè sa ki fo pou alé pli lwen ki la yo ja yé. Natirèlman, « si tèl biten rivé» lasa sé yenki an lèspri a yo i ka ègzisté é i ka vèglé yo padavwa i ka chouboulé tout konprinèt yo pé ni asi lavi é asi yo menm osi. Sa ka fè yo pé pa rivé, kidonk yo ka pèd fil a yo.

     Moun ki hadi, yo, yo pa pè fè douvan. Yo pa pè palé. Yo ka chèché alé pasé bayè ki pé douvan yo. Menm lè ni sa ka konsidéré yo ni toupé an twòp, yo, yo pa’a mélé. Yo ka pété chenn ki la ka jenné yo. Sé byen pou sa yo ka gannyé davwa yo pa ka kité lapè varé zantray a yo. Yo sav si yo pa pòté mannèv, ayen pé’é fèt. Apoulòsdonk, kisiswa sa i pé ni, yo ka fè chimen yo pou fè.

     Granmoun té ni labitid di lajénès pawòl lasa pou fè yo konprann adan lavi pou rivé fò :

• • • • • Yonn, vlé vansé
        • Dé, fè chwa vansé
        • Twa, pòté mannèv pou vansé.

Tou sa sé té davwa yo té vé yo konprann granbonnè, biten pa’a yenki la. Délè, fò sa pòté mannèv pou alé an bout a sa nou vlé. Alòs, fò ni on lèspri solid pou toujou ni détèwminasyon ki fo pou pran chimen nou pou pran.

     Ki gran ki piti, jòdi toujou, sé on pawòl fò nou gadé an kabèch an nou é an kè an nou. Konsa, nou ké pé chonjé di nou menm li lè nou ké santi nou ka pèd fwa. Asiré, pou alé la nou vlé é fè chimen ki tan nou, fò nou nòz kwè adan nou menm, adan kapasité nou ni é FÈ. Kisiswa sa moun té’é pé di, sé douvan pou alé. Osi, sé on pawòl pou sa di lézòt pou fè yo sav antoutjan yo pé, sé kwè fò yo kwè adan yo é chwazi trasé douvan.

     Lézansyen lésé tipawòl lasa pou kléré nou. I la pou nou sav fò nou wouvè lèspri an nou é pran konsyans nou pé rivé é fè chimen ki tan nou davwa andidan nou chak nou ni FÒS ki fo pou vansé an tout tan.

Pawòl sajès,

Pawòl ki richès !