Sa pou pèd …

Ni on biten, on vyé jan biten, an ka goumé épi’y dépi plizyè lanné. An pa’a menm sonjé ki tan an konmansé fè sa. An ni lidé an té ja ka fè’y dépi an vant a manman mwen.

An lévé akaz a gran-anman mwen, on fanm dous é bon ki té tèlman enmé mwen, fi a sèl gason a’y.  I té vèv é té ka viv épi gran zanfan a’y. An toujou vwè yo ka ri tou sa an té ka fè. A pa ti ri yo té ka ri. An té ka anmizé yo. É yo té ka sèvi épi sé biten lasa pou té fè sé zanmi a yo la ri.

Ou ja konnèt timoun, plis ou ri sa yo ka fè, plis yo ka bay adan ; sé té ka an mwen. Anplis yo toujou té ni kèk dousin pou ban mwen. An té ka byen fè sa ki fo pou fè yo ri, bon jan ri la pou yo té kontan. An té fò adan sa.

Tan la pasé, lanné monté, manman mwen tonbé malad. I té lopital. Yo pa mété mwen an gran lékòl mé mwen ay an lékòl péyé a Man Iponmèn an bout a lari la. On vayan fanm ki éséyé réglé mwen. An té konpwann, an pa té ka fè sa owa’y. Timoun savan an tèt a yo. Lè an di granmè an mwen sa i té ka fè mwen i tiré mwen an lékòl lasa é gadé mwen akaz. Konmdifèt, an kontinyé ka fè sé menm vyé biten la. É kon an té ka pran laj, an té ka bay adan on dòt jan. Sa té ka pli sanm ti pyès téyat ki lèdmannyè.

Lè an ay viv aka fanmi an mwen èvè manman mwen é gran sè an mwen, tout biten chanjé. Yo pa jan di mwen arèsté fè sa. Mé sa i té pli rèd ban mwen la, sa pa té ka pyès fè yo ri. Alòs mwen arèsté, pa té ni p’on moun pou anmizé é sa té fini pou sé dousin la.

Sèlman, lè té ni moun pou anmizé, an té sa bay adan. É jous alè sa ka kontinyé. Mé pa ni onlo moun ka ri. Ni sa ki vlé pa vwè mwen ankò. Sa ka fè mwen lapenn, an ka hont. Mé dé jou apré, an ja obliyé é sa tris. Sa pli fò ki mwen.

Pa fè’y, yo ka konprann an kòlè èvè yo ; fè’y yo ka konprann an ni on zafè èvè yo. Ni délè, lavi pou mwen, sé on vré pété tèt. Lahont ka plen kè an mwen. An ka tris anlè mwen menm. Mé sa pa’a diré lontan. An ka rantré an kalkil é souvantfwa, an ka touvé an ni on pwoblèm èvè sa yo ka kriyé mizi. An pa sav fè p’on biten èvè mizi. Ki sé sa an ka fè tou lé jou, mé osi sa ki adan lavi fò miziré pou réyisi’y. An vlé palé dè rèsèt a manjé, a doukoun, a konfiti, a travay, a dépansé lajan… anfinaldikont, a tout biten.

Pou mwen, sa kon on maladi. An pa mèdsen, an pa sav ki jan pou swagné mwen. Dépi fò miziré, an ka fè jan an vlé, jan an ka santi. Défwa, sa ka maché mé dòt fwa, sa ka fè onsèl dézòd.

An toujou ka fè menm vyé biten la. Ni délè lahont ka pran mwen sitèlman fò : an pa’a santi mwen byen. Biten lasa ja prokiré mwen onlo bab. An pa ka menm palé dè sa.

Adan tout lidé an mwen, an ja véyé é vwè sé toujou lé pli kouyon ki an kouyonnad. Yo ka fè biten pou fè moun ri. An sèten an pa kouyon. Mé délè, an ka fè kon yo.

Sa ki pli rèd la, sé lè an ka tonbé asi moun ka fè menm biten ki mwen. An pa ka jan ri yo ni ri sa yo ka fè.  Sa pa ni p’on entérè pou mwen, an pa’a ri. An ja di é wourépété fò an tyenn kò an mwen. An po’o touvé ki jan. Ka manké mwen on son, on sign pou fè mwen réyaji a sitiyasyon lasa. Mé an véyatif, an la ka atann.

Sé pou sa lè an ka kontré on piti timoun o on pli gran dayè ki ka fè biten, jès i pa dwètèt fè, pou anmizé moun. An pa ka ri. É si an pé, an pa’a pèd p’on chans pou di yo sa pa byen. Démoman, ni fanmi ka wouviré pou di mwen mèsi.

An ni èspwa maké lasa ké wouvè zyé an mwen é lèspri an mwen.

Sèwvàn

Latilyé Maké ansanm, òktòb 2021