Nyouz a avril 2023

Byen bonjou,

Mwa pasé, sé avè anpil tristès nou aprann monté an filao a man Silvyàn Telchid. Pou moun Gwadloup, kon pou tout lésèz ki ka woulé asi lang an nou an nivo entèwnasyonal, madanm lasa té on poto ka kléré pou moun fè douvan. I té adan gran gawdyen a éritaj pèp a Lakarayib pòté pou monn la nou adan’y la.

Silvyàn Telchid té on pofésè a fransé mé osi i té yonn adan prèmyé moun ki woulé pou pèwmèt kréyòl rantré lékòl an 1976 an kolèj Kapèstè Bèlo Gwadloup. Piplis, i maké liv an lang la é osi zouti pédagojik pou pèwmèt dévlòpman a ansègnman lasa. I pawtisipé adan kréyasyon a prèmyé diksyonnè a kréyòl Gwadloup é a Déterville, ki sé prèmyé diksyonnè fransé – kréyòl a Gwadloup. I ba moun kouw linivèsité. I fè émisyon laradyo. Avè misyé Èktò poullet, i fè bon enpé biten pou voyé lang la monté. Tou sa pou fè Gwadloupéyen réyalizé valè a pwòp lang a yo é fè disparèt pran lojik a destriksyon la ki té la la pou toufé nanm a pèp lasa.

Kidonk, Silvyàn Telchid adan moun ki fè sosyété Gwadloup évoliyé avè travay a’y. I woulé pou lang an nou é sé travay kon ta’y ki fè jòdi, moun a lilèt lasa ka janbé tout démounaj la ki koumansé dépi an tan a lèsklavaj, pou wouvin byen avè sa yo yé é tou sa ki ka fè yo. Lontan plis ki défans a on lang, i fè pou défans a limanité. É fò byen nou pran tout sans a sa, davwa si li i alé, fò nou alè é dèmen sa vwè pòt i wouvè pou nou é ba sa i fè konsidérasyon i mérité.

Fò nou byen vwè, chimen la i trasé la la pou montré nou :

• jan fò sa fò é doubout pou sa ki vré
• jan fò nou konprann valè a tou sa ki ka fè nou
• jan fò nou chwazi fè biten pozitif an sosyété an nou
• jan fanm pé désidé woulé pou vansé a sosyété a yo
• jan nou pé kréyé avè tou sa ki ka fè nou

Asiré-pa-pétèt, man Silvyàn Telchid sé on modèl a réyisit dabò-pou-yonn pou Lagwadloup, mé osi pou pèp a Lakarayib é moun a tout pèp ki ka viv anba on dominasyon asi latè. Kidonk, ké fo nou sa fè non a’y rété vivan davwa sé travay a moun kon’y ki ka fè fòs a pèp. Aprann lajénès pòtalans a sa moun kon’y kréyé, sé ba yo zèl pou yo pé ay o pli lwen adan lavi. É sé byen yonn adan biten nou bizwen pou moun pé viv byen avè yo menm é konstwi sosyété ki solid. Annou kyenbé sa an lèspri an nou é pòté mannèv pou fè’y vin on réyalité pou nou !

Gadé vidéyo la : Nyouz a mwa avril 2023