Nowèl avan

Sé fen a lanné la é dépi kèk tan tout biten k’ay two vit. Sé lanné la ka kouri, sé mwa la é sé jou la ka pasé adan on batzyé. Ou té ké di sé lòlòj présé, yo pèd lakat. Ka i rivé sé zégui a yo la ? Pa ni p’on jan pou fin lanné la kon avan.

Avan, lè on lanné la té ka bout, ou té pé mèt bon lòd an zafè a’w, an tout zafè a’w. Ou té ka triyé, jété, bay sa ou pa té vlé ankò pou fè plas an sé plaka la é sé lanmwa la, pèwmèt yo rèspiré tigout. Ou pa ni tan. Kanta pou mété lòd an vi a’w é an tèt a’w, ou pa ka touvé tan. Sa sé on bèzwen pou lésé atè sa i pa bon an vi a’w é woupati on dòt jan. Fò fè bilan lasa pou ay pli lwen an lòt lanné la ka woukonmansé. Avan sa pa té ka pran onlo tan, mé alèkilé nou ni twòp zafè an vi an nou, an tèt an nou.

Sé menm biten pou fété Nwèl la, nou té ka paré tout kalité ponch èvè sé fwi an nou la. Ou té ka pé wousouvwè fanmi a’w, zanmi a’w é tou séla ki té ka pasé akaz a’w kon nou té ni labitid fè avan. Aprézan sé pa menm biten la, ou ka vwè mwens moun, é séla ka vini pa’a ponché, sé chanpangn yo ka bwè konsi yo té lévé adan’y.

An lévé on tan fò ou té kiré kaz a’w pou fen a lanné la. Pa té ni pli bèl biten ki sa. Sé té on réyèl plézi. Sa i maléré, moun fin fè sa yo menm. Yo ka fè fon si sé fanm dè mennaj la ka vin fè travay lasa dépi kèk lanné. Fò byen sé moun la gannyé soupen a yo, mé sé vou i mèt a kaz la, ou dwètèt prévwa on tan pou ba kaz a’w on swen èspésyal. Ou ka rété la, ou pa ka fè ayen, ou ka las asi’w menm. On lanné ka bout, on dòt ka konmansé, ou pé pa fè p’on biten ou té ka fè avan. Ou ka pèd tout sé labitid la i té ka ba lavi a moun isi on sans.

Avan, ou té ka pran tan sizé é gadé ki jan lanati té ka fin lanné la. Ou té ka fè’w on lidé si tan la ki té ka pasé. Lavi la té pli senp é pli bèl. Syèl la té ni on dòt koulè. Van la, jan i té ka vanté té ka pòté on lèspwa an kè a’w. Ou té ka tann olwen kochon ki té ka plenn yo konsi yo té ja santi sanmdi a yo té tou pré rivé. Jòdijou, yo ka chayé sé bèt la an labatwa. Yo ka mèt yo anpilo adan sé vwati la kon on chaj wòch. Yo pa ni mèt ankò.

On lanné ka bout, fò sonjé achté on ajanda pou pa manké ayen é sé konmansé ranpli’ y pou pa raté sa ou ja ni pou fè. Fò toujou listwa a vi a’w ni on bon son.

A ! sé kado a joudlan la. Avan sé té zétrenn. Moun té ka ba moun on zoranj o on mandarin. Lè yo té manjé’ y yo té ka gadé sé grenn la an pòt-monné a yo, pou pòté yo chans. Moun pa ka kwè an sa ankò. Aprézan, sé kado achté ou on lajan an papyé.

Sa i pli enpòwtan pou sé fèt la sé zafè a manjé la. An sé péryòd lasa, moun ka achté manjé pa méchansté. Yo ka dépansé tou sa yo ni é menm sa yo po ko ni. Yo ka gannyé dend, pentad, fwa gra, zuit, chanpangn… Si yo pa ni sa, fèt a yo ké malpasé… lè fèt la bout, yo ka jété près tout. Sa fini on ti vyann kochon, ziyanm, pwadibwa, chwòb. Sa pa bon ankò.

Pèp la fou lè lanné la ka bout, yo san ayen jikstan soupen a prèmyé mwa a lanné la tonbé. Chak lanné sé menm biten la.

Pa jan obliyé, Nowèl é joudlan sé dé jou adan almannak la, dé jou kon tou sé lézòt la. Nowèl é joudlan, sé tou lé jou dépi pa ni p’on boulvès alantou a’w é an vi a’w.

Sèwvàn

Latilyé Maké ansanm, Désanm 2021