Manzè Janèt ozabwa

Sé listwa a Manzè Janèt, on jenn ti métrès-lékòl, i té mélé kon sann é farin. Janèt pa té ka rivé a bout a sé zélèv la. Pou li, sé té fòt a yo. Tou sa i té pé fè, yo pa té vlé aprann, yo pa té ka kouté, yo pa té ka jan konpwann sa yo té ni pou fè. Épi, sa i té pli rèd pou’y, yo té ka palé onlo, yo té fò an palé. Yo té ni répons pou tout biten.

Manzè Janèt pa lévé konsa. Yo té abityé’y a pa réponn é a bésé zyé douvan granmoun. Anplisdisa, sé fanmi la té ka ba sé timoun la rézon pou tou sa yo té fè. Yo jis té ka di’y i pa té oblijé fòsé zanfan a yo travay ni aprann p’on biten.

Manzè Janèt té ozabwa. I jous té vlé ay fè on dòt travay.

Tout moun té ka palé’y dè sa i té ka pasé an tan lontan. Pou yo, zélèv avan pa té kon sa. Yo té ka aprann. Yo té toujou ogawdavou dépi si chimen a lékòl jistan yo rivé akaz a yo. Anplis, yo toujou té ni on travay pou fè avan yo té fè lèson a yo pou ay dòmi apré.

Manzè Janèt té ka konpwann sa, pas sé konsa i lévé é sa té rèd. Jòdijou lavi la pli fasil, sé timoun la kon pitit a liwa ki ka viv èvè on télékonmand an men a yo. Anplisdisa, yo ni tablèt, téléfòn, loto pou menné yo lékòl…  Délè ou ni lidé sé timoun la ni on télékonmand pou fè fanmi a yo maché dwèt kon pikèt.

Ola nou yé ? … Manzè Janèt té ka mété dé men a’y si tèt.

Dékèktan apré, Manzè Janèt kontré on vyé madanm, Man Pwòspè, ki, an tan a’y, té ka fè menm travay ki’y. Anplisdisa i té dirèktris a on gran lékòl a péyi la. I té ja ni on bon laj mé kon i té gyòk, lidé a’y té klè é plen fòs. Lang a’y pa té an pòch a’y.

Man Pwòspè pran tan kouté Manzè Janèt é tou natirèlman i réponn li :

« Zafè a’w mélé, byen mélé. Si sé té avan an té ké di’w fè on névenn !  Mé alèkilé an pé pa di’w sa !

Kouté mwen byen, lékòl jòdijou pa fèt pou zanfan a aprézan. Lavi la chanjé, tout biten chanjé. Nou sé moun Léwòp, sitoyen di mond. Lékòl avan sé té pou zanfan Gwadloup ki té konnèt yenki sa lékòl la té ka aprann yo. Yo pa té konnèt p’on dòt biten ki lanati, lanvironnaj a yo é tout sé kwayandiz a sé mèt a péyi la. Lapérézité é légliz la rédé yo. Yo gannyé anlè tout moun. Konplo si konplo, ka ou té’é pé fè kont yo.

Sé timoun la konnèt plis biten ki’w. Ka ou vlé aprann yo, ankò ? Ès ou ka konpwann ou ké pé drésé yo kon timoun avan ? Sé té èvè kou, bon jan kou é lahont yo té ka fòsé yo aprann. Magré sa, déotwa réyisi tiré pyé a yo an vyé soulyé. Yo té ka woufè menm biten la, sé sa yo té sa fè.

Toupannan yo té ka ba yo kou pou sa yo té dwètèt konnèt. Sé timoun la té kréyatif, yo té fò adan sa. Pas pou jwé, pou libéré lèspri a yo, fò yo té envanté tousa i té fo yo. Timoun alèkilé ka touvé jé, manjé, dlo, tousa i fo yo pou viv tou fèt é tou paré ka atann yo. É délè, yo jis ni plizyè chwa. Ola ou té’é vwè sa avan.

Manzè Janèt, si an pé ba’w on konsèy, sé alé’w é fè lékòl on dòt jan. Ba yo on dòt métòd pou yo travay.

Kouté sé timoun la, mété yo an konfyans é chanjé métòd a travay a’w. Aprann yo ki jan pou fè jé, sa yo pò’ò jan montré yo. A pa nenpòt jé. Jé pou yo aprann tann é kouté, wouvè lidé a yo, rann yo véyatif pou yo pran tan fè lèson a yo. Aprann yo palé, li é maké pou yo pé sa di sa yo dwètèt di, ki sé sé lèson la ou sa i an fon a kè a yo. Pas tou sa ou ka aprann, fò ou sa li’y é maké’y pou rivé konprann é woutyen li. Jouwé èvè yo pou yo dévlopé mémwa a yo an bon sans la. Fè yo konprann travay lékòl sé ké on plézi pou yo.  Ou ké vwè jan yo ké anvi aprann.  Ou pé’é kwè zyé a’w, sé yo ké fè larèstan.

Tout timoun fèt pou aprann. Lè yo pa’a aprann sé pas ni on pwoblèm. Tout pwoblèm ni on bout.

Zélèv a’w ké enmé lékòl. Ou ké di mwen mèsi. Si an ja pati, foumi ké pòté nouvèl ban mwen. »

Manzè Janèt té abazoudi. I pasé déotwa tan ka kalkilé ki jan pou i té’é fè lékòl on dòt jan. I fè, I défèt, I maké lidé a’y é piti a piti i vansé an métòd a’y. Sé zélèv la té an zafè a yo. Sé lézòt mèt-lékòl la té ka malpalé’y. Yo té ka di, I ké fè sé zélèv la pèd tèt a yo. I ké rann sé timoun la pi kouyon é onlo dòt biten ankò.

Mé sé timoun la té fyè, yo té enmé lékòl, yo té ka pran plézi a yo. Yo jis aprann travay tou sèl…

Kon di kon fèt, Manzè Janèt pa té pé di Man Pwòspè mèsi pou tout sé konsèy la i ba’y la.

I té ja pati.

Mé souvan i té ka mandé’y an lèspri a’y ki jan pou fè. La i té yé, i pa té pé réponn…  

Mé, Manzè Janèt té ka rivé, i chanjé métòd…

Mé yo déklaré’y fòl.

 

Sèwvàn

Latilyé Maké ansanm, òktòb 2021