Kowona débaké, tout moun ozabwa, tout moun dòktè, léta ka mèt men si tèt

A penn dé-mil-diz-nèf ba dé-mil-ven do, i débaké avè on maladi yo ba’y non kowona viris.

Tout moun ozabwa. Dabòpouyonn, onlo di sa pé ké rivé an Gwadloup pas péyi la béni. Dòt mété jounou atè, men pli bèl la sé adan on batzyé tout moun vin dòktè. Léta menm fè dèyè.

On pati moun té ka chèché tout Pastè ki té ka géri moun adan on tap-zip, men yo rété bèkèkè pas Pastè menm té ka pwovwa pou kò a yo. An ka kwè adan tou sa, sé Pastè la té byen kontan pòt a tout légliz té fèmé, padavwa yo pa té ni kont a rann ponmoun.

Kanta dòktè, ou ka touvé sa adan tout lankongni a kaz. Tout zèb é razyé déwò. An jous vwè on popagann otila on moun sòti an pa savé ola, avè on fèwman an men a’y kon Django ka di : nou ni zèb a pik, wonm ranjé, douvan nèg, géritout, atoumo… di kowona pa bòdé pas sa ké rivé’y. Anfen, on biten konsa.

Adan tou sa, moun ki déklaré lantroupriz a yo, moun a fawmasi, ka gadé an chyendfayans moun ki ka vann siwo a zèb, ji a zèb, zèb ka géri é dòt « médikaman ».

Chèf gouvèlman ozabwa, yo pa konnèt ka pou di moun, jòdla yo ka di on biten é dèmen sé on dòt. Men kòd a yanm ka maré yanm, davwa sé yo menm ki pòté mannèv, é fè si rézo sosyo pousé an men a piti kon gran. Mésaj ka aléviré wanni wannan é yo té menm oblijé fè dèyè kaz. Jous jòdijou, sé nonm politik ki ka palé an plas a dòkté, yo ka fè lwa si lwa sòti kon tilili, pas yo pa sav ka pou yo fè ankò pou tout moun pran piki. Yo ka fè fòs avè lé médya, fè on pakèt piblisité otila yo ka montré moun ka pran piki. Pou yo sé sèl médikaman ki ni.

Men moun Gwadloup pa ka lésé yo fè sa yo vlé avè yo ankò. Kidonk, ni bon enpé ki pa vlé tann palé dè p’on piki, pas listwa ka tigonné an tèt a yo toujou, davwa yo ka mété déwò tousa timoun Gwadloup Léta Fwansé ja kyouyé pou ayen, san viré gadé dèyè. Ki sé lèsklavaj, mé 67, klòwdékonn, mouvman an sendika…

Anfinaldikont, nou rivé vwè nou ni bon moun a syans an péyi la, kidonk syans a lanati, syans a sa ki pwan diplonm, oben sa ki ka sèvi avè tou sa gran-anman, gran-apa lésé kon syans, é vwè nou adan on péyi otila sé on fawmasi an plen nati. Sa ba onlo moun favè é rèchouké nou andidan a sa ki tan nou.

Sa fè nou liyanné ant jénérasyon, ant zanmi, ant vwazinaj, ant kolèg, ant fwè é sè. Sa fè nou vin pli kréyatif, pas lè ou fèmé lannuit kon gran jou adan on kaz, ou oblijé pòté mannèv kèlanswa an brikolaj, an chanté, an dansé, an maké, an planté, an kuizin…

Men élas ni onlo fanmi ki pati opiyaj, onlo moun pati an dézolasyon, é ni osi plen dòt bazil ja chayé.

Fidèl a légliz pran konsyans sé pa on batiman si pyé tou sèl ki légliz : sé andidan a’w tout biten la yé. Sa ki té ka kwè adan nonm a légliz avè tout wacha a géri moun a yo, vwè sé té maji. Tou sa dwèt fè nou réfléchi.

Men sa ki pli bèl, sé vwè jan moun Gwadloup, mété pwoblèm fondal atè, kèlanswa ta lopital, sa ki an pozisyon a maladi ki pa ka géri, sa nou ka bwè é manjé, jan nou ka vwè moun ki ka rédé nou pou santé an nou, ki jan nou ka vwè péyi la pou plita, kon yo té mèt pwoblèm si tab an tan a LKP.

Pou kowona viris la, manjé tout men pa di tout…

Houéfa 26/10/2021. 

Latilyé Maké ansanm, òktòb 2021