Goodÿ : ant penti é syans a lavi !

Dépi près 20 lanné konyenla, Goodÿ ka fè koulè palé é pétèt menm dépalé. I konmansé adan penti li menm a’y é i fè chimen a’y avè lékòl a lavi. I chwazi vwayajé avè sans an diféran dimansyon i pé méné’y pou mété kréyasyon atè. Mwa-d-jen lasa, sé on tan i pran pou fè on èspozisyon ki ni pou non Rézonans an sant Rémi Nainsouta Lapwent. Nou jwenn épi’y pou konprann piplis sa i ka chèché di avè travay a’y.

 

Ki jan ou désidé rantré an penti ?

 

An désidé konmansé penn pas an vin kontré avè moun ka penn. A lépòl, an té ka fè latèlyé enfografi a lèspas Chadru é an vin bouré avè awtis. É an réyalizé dépi tou piti an enmé kréyé. An té ka fè poézi, an té ka réfléchi onlo. Yo jis té ka di mwen an té ka réfléchi a biten ki two fò pou laj an mwen. Alò, on jou an désidé pou an té pé sa an vlé, fò an sé on awtis pas on awtis sé on moun ka réfléchi asi lèmonn an tout dimansyon ki ni : syantifik, ézotérik, filozofik é tout larèstan.

 

Ki jan ou touvé’w ka fè chimen pou rivé dévlopé on istil ki ta’w ?

 

An pa sav si an ni on istil ki tan mwen pas mwen menm an ka travay silon sa an ni a transmèt. Lè an konmansé travay, an désidé fè sa an ka kriyé on awkéyoloji sosyal. An désidé pati dè lavil. Pou mwen, sé sa i té ka pèwmèt mwen jwé é koulè, jwé é matyè. An té pé kolé biten ansanm, anmizé mwen. Apré, an konmansé graté masonn é gadé sa ki dèyè’y. Épi an konstaté si an té ka pasé pa finèt la, sa té’é pétèt pi senp kontré avè détwa moun. Lè an rivé dèyè détwa finèt, an éséyé gadé dèyè détwa rido ka an té ka vwè é an éséyé konprann. Aprésa, an rivé pasé é an rivé kontré sé moun la aprézan. La, an konmansé palé dè listwa a moun é an fè sa pannan on bon moman tan. Kifè, a chak étap, istil la ka pran on dimansyon parapòt a kontré, istwa é réflèksyon an tini. Sé on awkéyoloji sosyal an ka fè kivédi pati dè aprézan pou ay dèyè, mé ay dèyè lasa sé pou konprann aprézan. É, byen souvantfwa, pou éséyé touvé ki jan pou fè dèmen pas lavi sé on sikl.

 

Ki jan ou ka lyanné awkéyoloji sosyal lasa é filozofi ou tini a lavi ?

 

Lyannaj la senp, sé méné moun la a réfléchi on dòt jan, a gadé lé biten on dòt jan, a chwazi yo menm chimen a yo adan tou sa ki ni la ant istwa ki ta yo é sa yo vlé vini. Nou ka viv avè on sistèm ki ka enpozé on mannyè vwè, on filozofi, onlo biten é nou ni difikilté byen souvan. Nou ka pansé nou lib mé ès nou lib pou bon ? Avè penti an mwen sa an vlé sé éséyé méné sé moun la a vwè é plis ankò, gadé pli lwen ki sa yo ka vwè. Gadé andidan a sa yo ka vwè é ay chèché andidan a yo sa yo ka rèsanti lè yo ka gadé tablo la. Épi osi, rivé èsprimé rèsanti lasa. Malérèzman, nou pèd labitid fonksyonné avè’y mé sé sèl biten ki vré adan on sans.

 

Sé on awkéyoloji sosyal an ka fè kivédi pati dè aprézan pou ay dèyè, mé ay dèyè lasa sé pou konprann aprézan. É, byen souvantfwa, pou éséyé touvé ki jan pou fè dèmen pas lavi sé on sikl.

 

Ès ni lidé èspésyalman ou ka chayé adan penti a’w ?

 

Wi, dépi la an konmansé penn, an té toujou adan larèl a le multiple. Sé aksèpté sa nou yé, totalité a sa nou yé : Gwadloupéyen avè tou sa ki ni adan nou. Sé vré, nou ni Karayib, nou ni Blan, nou ni Zendyen, nou ni Afriken. Nou ni tou sa adan nou. On Gwadloupéyen sé on totalité. A pa métis, a pa on sentèz. Pou mwen, on Gwadloupéyen sé on moun ki ni lakapasité konprann tou sé biten lasa. Adan tablo an mwen, an ka chèché rèprézanté on totalité osi. An ka chèché diféran sans a sa moun pé di asi sijé la an chwazi la. An pé pa ni tout lakonésans mé an ka chèché konnèt diféran sans ki pé ni é an ka rèprézanté totalité a sé sans lasa. A pa lidé an mwen an ka chèché mété douvan. An ka pran tout sé solisyon la an touvé la é an ka penn yo tout ansanm sé pou sa sa ka vin avè plen dimansyon. Chak moun ki ka gadé ka chwazi solisyon a’y. Pwen-d-dépa an mwen sé Lagwadloup mé sa an ka rakonté vré pou tout pèp pas tout pèp adan on pwoblèm a kontriksyon – dékonstriksyon – woukonstriksyon, on pwoblématik a « Ka nou yé ? Ola nou yé ? Ola nou k’ay ? »

 

Pou vou, on tablo sé kisa ?

 

Pou mwen, on tablo sé 2 biten : on dékonstriksyon a on nòwmalizasyon mantal é on libèté pou moun la ki ka gadé la. Sé on finèt ouvè si tou sa lèspri a’w pé ay chèché. Fò pa ou bloké lèspri a’w ni si sa an té vlé di, ni si sa moun ka di, ni si dòt biten. Fò ou ouvè lèspri a’w anlè tou sa ou pé risanti, tou sa ou pé vwè. Tablo ka pèwmèt dékonstwi on nòwmalité ki ka enpozé on sans é pèwmèt moun pran on moman libèté. Sa yo ka vwè an tablo la ka dépann dè libèté la yo ka aksèpté pran pou yo menm.

 

Ès sé an sans lasa ou té ka palé lè ou di ou ka suiv larèl a le multiple ?

 

Wi, le multiple ka ba’w on èsprésyon a plizyè entèwprétasyon a vérité. Chak moun ki ké gadé ké vwè on entèwprétasyon diféran. Sèl réyalité a tablo la sé on somme de points de vue. Pou ou ni vérité a tablo la, fò ou gadé diféran vérité ki ni é vwè sansasyon ou pé ni.

 

Ou ni santiman Gwadloup, moun ka suiv travay a’w ?

 

Wi, an sé on awtis ki rivé fè non a’y an péyi a’y. Sa ka wouvè pòt. Apré tout moun Gwadloup pa konnèt mwen. Mé sa osi vré pas jòdi, an èspozé adan plis péyi ki adan komin Gwadloup.

 

Ès ou pé palé asi èspéryans ou viv andèwò ?

 

Andèwò, an ka di yo souvan, pwoblèm yo ni avè penti an mwen, pèp an mwen pa ni yo. Yo ni plis kòd pou analizé on penti é ni mwens libèté a lèspri ki sa nou ka pansé. Sa pa vlé di pou mwen pé pa ni kòd o tèknik. Mé dapré mwen, avan ou gadé kòd, fò ou gadé rèsanti, fò ou viv li. Apré, nou ké dékodé, swa kréyé dòt kòd, swa déchifré sa kòd la ka di.

 

Pwen-d-dépa an mwen sé Lagwadloup mé sa an ka rakonté vré pou tout pèp pas tout pèp adan on pwoblèm a kontriksyon – dékonstriksyon – woukonstriksyon, on pwoblématik a « Ka nou yé ? Ola nou yé ? Ola nou k’ay ? »

 

Jòdijou, ola ou ka konsidéré ou rivé é ki chimen ou té ké di ka rété’w pou fè ?

 

An vlé ay o pi lwen adan l’Être Humain. La an an plen adan. Sé on travay an konmansé an 2015. An ké kontinyé woulé avè’y ankò pannan détwa lanné ankò. Sé on travay moun ké pé vwè évoliyé. An ja la ka konmansé wouvè dòt pòt asi’y. An adan istwa a kò, ki jan ou ka konstwi’w, ki jan ou ka dékonstwi’w, ki jan on moun ka kréyé’y. Mé, an vlé ay pli lwen ki sa osi pou touvé on totalité ki pé défini l’Humain.

 

Pou bout palé lasa, ès ou pé di kisa dapré’w ki té’é fo pou pèwmèt moun konnèt plis ankò travay a awtis Gwadloup kon vou ?

 

Sa ki té’é fo pou awtis Gwadloup sé nou rivé ni plis koté pou èspozé, èspas ola nou pé libéré kréyativité an nou plis. Pou di’w, mwen an anvi fè twèl a 4 mèt × 6 mèt mé an pa ka fè’y pas pa tini koté ola an ké pé èspozé yo. Fò nou kontinyé itilizé koté nou ja ni mé osi fò nou ni dòt pou mété pèp la adan on dimansyon awtistik. Nou ka fè kon nou pé, mé sa té’é byen nou ni plis pou ay pli lwen. Apré, sa pa enki enstitisyon lokal an nou o léta, kon adan tout péyi, alè té’é fo lé antrèpriz osi envèsti si lakilti.

 

Sit a Goodÿ : https://www.goodyart.org/