Boulvès a pyé

É si nou pa té ni dé pyé, ka nou té’é fè asi tè a Bondyé ? Sa pa té ké fasil. Si nou té ni on sèl pyé, sa té ké on jan konpliké é kanta si nou té ni twa pyé, sa té ké pli rèd ankò. Ka nou vlé fè, yo ban nou dé pyé é nou ka sèvi épi lé dé.

Pyé an nou ka sèvi nou pou maché, kouri, lévé doubout. San yo nou pa té’é pé fè ayen. Pétèt nou té’é ni wou an plas a yo ; sa nou pa sav la, nou té’é tonbé é fè kalbandaj toulongalé.

Moun enmé pyé a yo, yo ka lavé yo plizyè fwa adan on jouné. Yo ka fè zong pou pyé a yo pli bèl, yo kay vwè podològ é lè yo ni kèk bobo an pyé a yo, yo ka swagné‘y. Yo ka pwan tan masé yo èvè tout sòt ponmad. Pétèt yo pa ka fè’y osi souvan yo té’é vlé. On dòt biten ankò, moun ka chwazi bon soulyé pou sé pyé la santi yo alèz. An sèten ni sa i té’é vlé maché nipyé pou yo santi kontak a sol la, pou yo konminyé èvè lanati. Zòt pa ka ban nou lidé zòt pa byen.

Alèkilé nou pa kon moun avan, nou ka déplasé an loto, pétèt nou pa ka maché asé, nou ni tout sòt fotèy pou mèt zòt o rèpo. Nou ka sizé pou pozé zòt

Ni dòt kalité pyé. Tini ki sa … ?  Pyé a tab, a chèz, a kouch… An pò kò jan tann yo di yo kay fè kèk boulvès. Yo plito kontan sitiyasyon a yo. Imajiné on tab san pyé, sa pa té ké on tab. Ou ka mété on plato a tab san pyé, sa pé’é janmé on tab. On ban san pyé non plis. Zòt té’é fè jé é sé tab la. Yo menm sé pyé la pa té ké konpwann pouki yo té’é anpéché yo fè sa pou kilès yo fèt. Tini pyébwa ka rété doubout menm koté la é pannan lontan, tout vi a yo. Tout biten, tout moun ka rété doubout nipyé.

Ka zòt vlé ojis ?

Konsayéla zòt bizwen fè on bon dézòd. Zòt vlé chanjé sa pou kilès zòt fèt la… Zò las pòté nou. Sakré engra ki zòt yé. Nou té’é pé konpwann sa si nou té ka fè zòt sèvi dòt biten. Pétèt si nou té ka fè zòt lavé vésèl la, kiré kaz la, ou ba moun koulpyé. Sa té’é twòp ba zòt.

Sa an pé pa konpwann, zòt enmé dansé. La zòt ka viv sa sitèlman byen zòt pa kontan lè mizik la ka arèsté, zòt ka rété doubout ka atann sé lézòt mòso mizik la.

Lè nou k’ay obò sé rivyè la, zòt ka pran plézi a zòt, zòt ka maché an dlo frèch la. Sé menm biten lè nou an lanmè la, zòt pé pa rété anplas. Menmsi nou vlé ba zòt on ti favè, on tan rèpo, nou ka fè laplanch, zòt toujou la pou fè nou déplasé.

Mé ka zòt té’é vlé ojis ?

San nou zòt pé pa fè ayen, zòt pa menm sav kijan pou maché, zòt féba. Défwa, yo jis ka di moun yo kouyon kon pyé magré zòt épi nou, an plas a zòt. An té’é byen vlé mèt on chapo si tèt a zòt é menné zòt ponmlé. Moun ké ri mwen, yo ké ri zòt osi. Yo ké plis malpalé mwen ki zòt.

Ni dé jou an ka maché onpil. Mé sa pa’a rivé souvan. É sa té’é dwòl on jou an sòti san zòt. Fò zòt sav pyé pa’a ni loué ni prété. Ni moun ka pèd pyé a yo. Swa yo trapé on maladi é yo ka anpité yo. Ou swa si yo fè on aksidan. Yo ka mété yo asi chèz woulant, yo ka ba yo béki pou yo maché. Ou ankò, yo ka ba yo on janmdibwa pou yo rété yo doubout.

Fò ou sav, sé janm la yo koupé la, yo ka jété yo ou brilé yo. An p’on jan, yo pa ka sèvi épi yo.

Sa an té vlé di zòt, sé konswa pozisyon a pyé a zòt. Nou sé moun ki ni on kò èvè dé pyé. Aprann kè pyé sé pyé. On pyé pé pa sèvi a on dòt biten ki pyé.

Gadé sé zannimo la, tout séla ka rété doubout la ni dé ou kat pat pou déplasé, kouché, lévé doubout, défann yo… Yo pa menm ni chèz pou sizé kon nou.

Si zòt vlé fè révolisyon, si zòt vlé sèvi a on dot biten, ay vwè sala i kréyé nou tout la, pétèt i ké ni on dòt lidé pou réglé pwoblèm a zòt. Mé sa ké rèd pou nou é pou zòt. Zòt ké trapé lapenn é nou osi.

 

Sèwvàn

Latilyé Maké ansanm, désanm 2021